Overgewicht bij kind

Drs. T. de Vos van der Hoeven

De afgelopen 20 jaar is het aantal kinderen met overgewicht verdubbeld. Momenteel is een op de zeven kinderen te zwaar. Bij volwassenen spreken we van serieus overgewicht wanneer het gewicht tenminste 20% boven het ideale gewicht ligt. Maar bij kinderen is het beter om te kijken naar de groeicurves.

Het ontstaan van overgewicht

Soms heeft een kind een erfelijke aanleg waardoor het te zwaar wordt. De meeste mensen met overgewicht hebben het gewone aantal vetcellen, maar deze cellen bevatten meer vet. Maar een groep mensen met overgewicht heeft meer vetcellen dan gemiddeld is. Deze groep mensen hebben vaak al op jonge leeftijd last van overgewicht. Voor deze groep is het moeilijker om af te vallen. Bij het afvallen neemt de hoeveelheid vet in de cellen namelijk wel af, maar het aantal vetcellen neemt niet af.
Maar vaak ligt er toch een verkeerd eet- en beweegpatroon ten grondslag aan het overgewicht.

Wanneer een of beide ouders kampen met overgewicht is de kans op overgewicht bij het kind groter. Gedeeltelijk wordt dit bepaald door erfelijkheid. Het kind heeft aanleg om dik te worden. Maar er blijkt ook een aangeboren voorkeur voor zoet te vinden te zijn bij deze kinderen. Naast de erfelijke factor zijn de ouders ook sterk van invloed op het gedrag van het kind. De ouders leren het kind een bepaalt eetgedrag, wat niet altijd gezond is. Maar ook door het kind te belonen voor eten van iets wat het niet lekker vindt of wanneer het kind eigenlijk geen honger heeft, leert het kind af om naar zijn/haar eigen lichaam te luisteren.

Ook de mate van bewegen van het kind speelt een belangrijke rol in het overgewicht. Kinderen die overgewicht hebben eten vaak niet te veel maar bewegen te weinig. Regelmatig horen we dat de ouders van een kind met overgewicht melden dat hun kind als baby al minder beweeglijk was dan andere kinderen. Het zijn vaak tevreden, rustige baby's. Wel zien we dat deze baby's vaak sneller drinken, langer drinken en minder rustpauzes nemen tijdens het drinken. Hierbij kan nog opgemerkt worden dat kinderen die borstvoeding krijgen minder kans op overgewicht hebben dan kinderen die flesvoeding krijgen.

Risico's van overgewicht

Het eerste risico van overgewicht als kind is overgewicht als volwassenen. 80 % van de kinderen met overgewicht heeft ook als volwassene gewichtsproblemen.
Overgewicht brengt een aantal risico's met zich mee. Overgewicht vergroot het risico op artrose, diabetes, hart- en vaatziekte en gewrichtsproblemen door overbelasting van de gewrichten. Maar ook psychische problemen kunnen het gevolg zijn van overgewicht. Kinderen kunnen erg gepest worden met hun over gewicht. Ze kunnen hierdoor erg onzeker worden, weinig zelfvertrouwen krijgen en zelfs depressief worden


Aanpakken van overgewicht

Een groot deel van de kinderen met overgewicht hoeft niet zo zeer af te vallen. Belangrijker is dat hun gewicht stabiliseert. Door de groei van het kind zal het gewicht dan meer in overeenstemming komen met de lengte. Het stabiliseren van het gewicht kan vaak bereikt worden door eens kritisch te kijken naar de eetgewoontes van het kind. Lang niet altijd is het zo dat het kind te veel eet, maar vaak eet het kind wel verkeerde dingen. De tussendoortjes zijn vaak te zoet of te vet. Daarnaast drinken veel kinderen dingen die de ouders ze geven vanuit de gedachte dat dit gezond is, zoals vruchtensap, yoghurtdrank, chocolademelk etcetera. Maar dit is gedeeltelijk een misverstand. Deze drankjes bevatten namelijk veel suikers. Hierdoor krijgt het kind veel suikers binnen wat bij overgewicht onwenselijk is. Maar door de suikers wordt ook nog eens de dorst niet weggenomen en gaat het kind dus nog meer drinken. Door het kind meer thee, water en halfvolle melk te laten drinken en de tussendoortjes wat gezonder te maken kan vaak al een vooruitgang geboekt worden.

Maar ook regelmaat in de dag brengen is zeer belangrijk. Er moeten drie hoofdmaaltijden zijn op vaste tijden. Daarnaast zijn twee tussendoortjes geen probleem. Maar op andere tijden moet er niet meer gegeten worden. Hierdoor worden deze tijden ook niet meer geassocieerd met eten en zal er minder aan eten gedacht worden. Bij de drie hoofdmaaltijden kan met enkele aanpassingen een evenwichtiger voedingspatroon bereikt worden. Vezelrijke voeding vult beter en hierdoor eet het kind minder. Ook is het goed om te kijken naar hoe de maaltijd verloopt. In de ideale situatie verloopt de maaltijd in een ontspannen sfeer. Het kind moet geleerd worden niet te snel te eten. Door rustiger te eten ervaart het kind eerder het moment dat het wel genoeg gegeten heeft. Ook belangrijk is dat het kind leert naar de signalen van zijn of haar lichaam te luisteren. Het bord hoeft niet leeg, wanneer het kind aangeeft niet meer te hoeven.

Naast het aanpassen van de voeding is het ook belangrijk te kijken naar hoeveel het kind beweegt. Ook hierin kan vaak met kleine aanpassingen al heel wat bereikt worden. Bijvoorbeeld het kind op de fiets naar school laten gaan zorgt al dagelijks voor beweging. Ook is het goed wanneer het kind een sportclub bezoekt. Maar hierbij is de motivatie van het kind wel belangrijk. Een kind wat met tegenzin sport zal weinig baat er bij hebben en er zo snel mogelijk weer mee stoppen. De sport/ het bewegen moet passen in het leven van het kind. Een kind wat weinig sport zal niet plotseling actief gaan sporten wanneer het op een vereniging gaat. De ouders kunnen een belangrijke rol spelen als voorbeeld en kunnen ook stimuleren door samen met het kind te gaan bewegen.


Belangrijk bij het behalen van succes

Om het overgewicht succesvol aan te pakken is in de eerste plaats de betrokkenheid van de ouders belangrijk. De ouders hebben een voorbeeldrol, maar zijn ook heel belangrijk bij het motiveren van het kind. Voor een beter effect moet het kind overigens wel zelf de controle houden. Wanneer de ouders het eten van het kind in de hand houden, leert het kind het niet zelf te controleren en zal het sneller weer in het oude patroon vervallen. Een andere factor die van invloed is op het succes is in hoeverre het kind bereid is meer te gaan bewegen.

Ook kan het goed zijn bij kinderen die echt te veel eten na te gaan wat de achterliggende oorzaak is voor het vele eten. Vaak liggen hier gevoelens van onzekerheid, weinig zelfvertrouwen, depressie of angst aan ten grondslag. Zonder deze onderliggende problemen aan te pakken is de kans op succes bij het aanpakken van het overgewicht minimaal.

Enkel een dieet en meer bewegen is vaak niet voldoende. Beter lijkt het om het eet- en leefpatroon aan te pakken. Door alleen op vaste tijden en op een vaste plek (bijvoorbeeld alleen in de keuken) te eten en het eten zelf anders aan te pakken (langzamer en meer ontspannen eten) kan meer effect bereikt worden.

Bron: www.opvoedadvies.nl